Medewerkers die samen hun bedrijf runnen: in veel Europese landen is het een bekend gegeven. Vlaanderen moet deze ondernemingsvorm dringend beter leren kennen, want ook hier kan deze heel wat betekenen voor de economie en de samenleving. Daarom voerde Febecoop Adviesbureau een breed praktijkonderzoek.

Karel Verhaeghe van Febecoop Adviesbureau en ULB-sociologe Kristel Maasen onderzochten hoe het eraan toegaat bij werkerscoöperaties in Vlaanderen, Schotland en Finland. In Vlaanderen namen acht ondernemingen deel aan het onderzoek, waaronder een communicatiebureau, een schildersbedrijf, een restaurant … Allemaal bedrijven waarvan de medewerkers tegelijk mede-eigenaar zijn en zich bovendien samen engageren in besluitvorming en winstbepaling.

“Geen twee werkerscoöperaties zijn hetzelfde”, zegt Karel Verhaeghe. “Dat merk je bijvoorbeeld op het vlak van coördineren. Bij sommige werkerscoöperaties neemt een team de coördinatie in handen. In andere bedrijven is er een beurtrolsysteem. Maar allemaal waken ze erover dat de rol zo weinig mogelijk hiërarchisch wordt ingevuld, want alle medewerkers zijn gelijkwaardig.” Ook thema’s als beslissingen nemen en winst verdelen komen aan bod in het onderzoek.

Tijd rijp in Vlaanderen

Aanleiding voor het onderzoek was de vaststelling dat deze bedrijfsvorm in Vlaanderen onbekend en onbemind is, terwijl dat net over de grens niet het geval is. Het Franse departement Rhône-Alpes alleen al telt 350 werkerscoöperaties op een bevolking van 6 miljoen mensen. Het Britse retailbedrijf John Lewis is eigendom van zijn meer dan 98.000 medewerkers. Dat de tijd rijp is in Vlaanderen, blijkt onder meer uit de opmars van burgerinitiatieven en van participatie op de werkvloer. Steeds meer dringt het besef door dat autonomie, creativiteit en verantwoordelijkheid zeer stimulerend en doeltreffend zijn. Troeven die in een werkerscoöperatie des te meer tot uiting komen.

Het onderzoek kun je downloaden op www.samenwerkenenondernemen.be.

Overdracht van KMO’s aan werknemers

Om het potentieel van werkerscoöperaties verder te ontwikkelen, neemt Febecoop Adviesbureau verschillende initiatieven. Ten eerste naar KMO’s met een bedrijfsleider die de pensioenleeftijd nadert. Voor die vergrijzende KMO’s is de zoektocht naar een geschikte overnemer dé grote uitdaging. Weinigen denken daarbij aan de eigen werknemers. Nochtans biedt deze optie veel voordelen: de continuïteit van de bedrijfsvoering, het lokaal verankeren van de tewerkstelling ... Dat wordt bewezen door talloze buitenlandse voorbeelden. Overname door werknemers zit nog niet in het bestaande ondersteuningsaanbod voor vergrijzende KMO’s. Daarom ontwikkelen Febecoop Adviesbureau, Integraal, Zenitor en SVO Odisee twee jaar lang met ESF-steun een gepaste en werkbare begeleidingsmethodiek. De begeleidingstools komen ook online zodat KMO’s de weg naar deze optie gemakkelijk vinden.

Praktijkfiches om ervaring en kennis te delen

Hoe organiseer je het werk in een werkerscoöperatie? Wat met aandelen? En kies je voor een werknemers- of zelfstandigenstatuut? Deze onderwerpen kwamen al aan bod in de reeks praktijkfiches die uit het onderzoek voortvloeien.

Tijdens de diepte-interviews gaven werkerscoöperaties aan dat ze gerichte informatie en ondersteuning nodig hebben. De praktijkfiches geven hiertoe een eerste aanzet. Ze zijn niet alleen bedoeld voor bestaande werkerscoöperaties, maar ook voor starters en mensen die overwegen om hun vereniging of vennootschap om te vormen. De praktische insteek moet voor iedereen de drempel verlagen.

Oproep: Deel je expertise

Een andere behoefte die de bevraagde werkerscoöperaties aanstipten, is gepaste expertise en begeleiding kunnen vinden. Daarom bieden de praktijkfiches ook een platform aan wie zijn of haar kennis over deze ondernemingsvorm wil delen.

Ben je gepassioneerd door werkerscoöperaties, en kun je deze passie omzetten in concrete handvatten of praktisch toepasbare kennis?

Stuur k.verhaeghe@febecoop.be een korte beschrijving van jezelf en de praktijkfiche die je voor ogen hebt.